Her meslek içinde bulunduğu toplumun yasal ve yönetsel düzenlemelerine uygun olarak işlevlerini sürdürmektedir.
Bir mesleğin rol ve sorumluluklarını yerine getirmesi, gelişmesi ve bağımsız hareket edebilmesi mesleki düzenlemelerin yanı sıra o mesleğe ilişkin yasal
düzenlemelerin bulunmasıyla olanaklıdır.
Mesleğin tek başına devletin yasal ve yönetsel düzenlemelere dayanması mesleğin özerkliği açısından olumsuz olarak değerlendirilmektedir. Hemşirelik mesleği bu yönüyle birçok mesleğe göre uzun zaman öncesinde bu hakkı elde etmiş
bir meslek konumundadır. Hemşirelikle ilgili yasal düzenlemeler ele alındığında ilk düzenlemenin 1954 yılında çıkarılan Hemşirelik Yasası olduğu görülmektedir (Resmi Gazete, 1954). Bu yasa, hemşireliğin çağdaş anlamdaki rol ve sorumluluklarında önemli düzeyde eksiklikleri içermekle birlikte, mesleğe özel bazı kuralları ortaya koyan bir yasal düzenleme olması nedeniyle oldukça önemlidir.
- HEMŞİRELİK KANUNU için bağlantıya tıklayınız.
2007 yılında yayımlanan “Hemşirelik Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ise hemşireliğin çağdaş anlamdaki gelişmelerini içeren ve halen
güncelliğini koruyan bir kanun durumundadır (Resmi Gazete, 2007). Bu yasayla ilişkili 2010 yılından yayımlanan “Hemşirelik Yönetmeliği” ile hemşirelerin çalışma alanlarına, pozisyonlarına ve eğitim durumlarına göre görev
yetki ve sorumlulukları belirlenmiştir (Resmi Gazete, 2010). Bu yönetmeliği izleyen ve 2011 yılında yayımlanan “Hemşirelik Yönetmeliğinde
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile hemşirelerin farklı uzmanlık alanlarına ilişkin görev yetki ve sorumlulukları belirlenmiş ve bhemşirelerin hemşirelik kararı ile bağımsız, hekim kararı ile ve hekim ile birlikte olmak üzere
üç farklı düzeyde yapmakla yetkilendirildikleri girişimlerin listesi verilmiştir (Resmi Gazete, 2011). Hemşirelik Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’ nun (Resmi Gazete, 2007) 4. maddesinde “Hemşireler; tabip tarafından acil haller dışında yazılı olarak verilen tedavileri uygulamak, her ortamda bireyin, ailenin ve toplumun hemşirelik girişimleri ile karşılanabilecek sağlıkla ilgili ihtiyaçlarını belirlemek ve hemşirelik tanılama süreci kapsamında belirlenen ihtiyaçlar çerçevesinde hemşirelik bakımını planlamak, uygulamak, denetlemek ve değerlendirmekle görevli ve yetkili sağlık personelidir.” şeklinde hemşirelerin
işinin genel sınırları belirtilmiştir.
Tanımlamada vurgulanan “hemşirelik bakımını planlamak, uygulamak, denetlemek ve değerlendirmekle görevli ve yetkili” ibaresi hemşirelerin en temel
rolü olan bakım rolünde bağımsız olduklarını ortaya koymaktadır (Resmi Gazete, 2007). Hemşirelik Yönetmeliğinin (Resmi Gazete, 2010) hemşirelik hizmetlerinin kapsamını tanımlayan 5.maddesinde; “Birey, aile, grup ve toplumun sağlığının geliştirilmesi, korunması, hastalık durumunda iyileştirilmesi ve yaşam
kalitesinin artırılması amacıyla hemşirenin yerine getirdiği bakım verme, hekimce hazırlanan tıbbî tanı ve tedavi planının oluşturulması ve uygulanması, güvenli ve sağlıklı bir çevre oluşturma, eğitim, danışmanlık, araştırma, yönetim, kalite geliştirme, iş birliği yapma ve iletişimi sağlama rolleri bulunmaktadır” ibaresi
ile hemşireliğin bakım rolüne ek olarak diğer birçok rolüne dikkat çekilmiştir (Resmi Gazete, 2010). Hemşirelik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (Resmi Gazete, 2011) ile belirlenen hemşirelerin uzmanlık alanlarına göre görev yetki ve sorumlulukları, hemşirelikte uzmanlaşma ile elde edilecek
bağımsız uygulamaları ayrıntılı olarak açıklamakta ve hemşirenin bağımsız rollerine vurgu yapmaktadır (Resmi Gazete, 2011).
SONUÇ
Geçmişten günümüze bilim ve teknolojinin yarattığı değişim ve gelişmeler başta hemşirelik mesleğini birçok boyutta etkilenmiştir. Günümüzde hemşireler temel rolü olan bakımın yanı sıra araştırma yapma, kuram geliştirme, mesleki örgütlere ve kuruluşlara katılma ve politik etkinliklerde yer alma gibi birçok bağımsız
ve mesleki görevleri yerine getirmektedir. Bir mesleğin rol ve sorumluluklarını yerine getirmesi, gelişmesi ve bağımsız hareket edebilmesi bu düzenlemelerin yanında o mesleğe ilişkin mesleki yasal düzenlemelerin bulunmasıyla olanaklı olup hemşirelik mesleği bu yönüyle birçok mesleğe göre uzun zaman önce bu hakkı elde etmiş bulunmaktadır.
Hemşireliğin güçlü olarak değerlendirilebilecek bu yönüne odaklanmak ve meslek üyelerinin bu alanda farkındalık sahibi olmalarını sağlamak hemşireliğin mesleki özerkliği ve bağımsızlığı için anahtar role sahip bulunmaktadır.
Kaynak: dergipark.org.tr
