Kuzen evliliği yasaklanıyor mu ve Akraba Evliliği Merak Edilenler

Son günlerde Türkiye‘de kuzen evliliği ile ilgili dikkat çeken gelişmeler yaşanıyor. Akraba evlilikleri, Türkiye’nin bazı bölgelerinde geleneksel bir uygulama olarak sürdürülse de, modernleşme ve kentleşme ile birlikte bu uygulamanın azalması gözlemleniyor.

Akraba Evliliklerinde Düşüş

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2010-2019 yılları arasında akraba evliliklerinin sayısında %37,6’lık bir azalma yaşandı. 2010 yılında 34 bin 564 olan akraba evliliği sayısı, 2019 yılında 21 bin 553’e geriledi. Bu durum, daha çok gelenekçi toplumlarda görülen akraba evliliklerinin değişen sosyal normlar ve modernleşme ile birlikte azalmasının bir göstergesi olarak değerlendiriliyor.

Bölgesel Farklılıklar

Akraba evlilik oranları Türkiye’nin farklı bölgelerinde değişiklik göstermektedir. Özellikle Mardin ve Şanlıurfa gibi illerde akraba evlilikleri daha yaygın. Mardin’de son on yılda yapılan evliliklerin %20,8’inin akraba evliliği olduğu tespit edildi. Bu durum, yerel kültürlerin ve geleneklerin etkisini sürdürdüğünü gösteriyor.

Sağlık ve Sosyal Etkiler

Akraba evliliklerinin sağlık üzerindeki olumsuz etkileri de sıkça gündeme geliyor. Genetik hastalıkların yaygınlaşma riski, bu tür evliliklerin en büyük endişelerinden biri. Uzmanlar, akraba evliliklerinin azaltılmasının toplum sağlığı açısından önemli olduğunu vurguluyor.

Sonuç olarak Türkiye’de kuzen evliliği ve genel olarak akraba evlilikleri konusundaki bu değişim, toplumun modernleşme sürecinin bir parçası olarak değerlendiriliyor. Akraba evliliklerinin azalması, sosyal normların değişimi ve sağlık bilincinin artması ile ilişkilendiriliyor. Gelecekte bu eğilimin devam etmesi bekleniyor.

Akraba evliliği, bireyler arasında kan bağı bulunması durumunu ifade eder ve bu tür evlilikler, genetik hastalıkların yaygınlığını etkileyen önemli bir faktördür. Türkiye’de akraba evliliklerinin sıklığı, kültürel ve sosyal faktörlerle şekillenmiştir. Akrabalık derecelerine göre farklılık gösteren bu evlilik türleri, sağlık risklerini de beraberinde getirmektedir.

Akrabalık Dereceleri

Akraba evlilikleri, yakınlık derecelerine göre sınıflandırılmaktadır:

• 1. Derece Akraba Evliliği: Bu grupta, anne veya baba tarafından kardeş olan bireylerin çocukları arasında yapılan evlilikler yer alır. Örneğin, kuzen evlilikleri bu kategoriye girer. Bu tür evliliklerde genetik hastalık riski oldukça yüksektir, çünkü iki birey de benzer genetik yapıya sahiptir.
• 2. Derece Akraba Evliliği: Büyükanne veya büyükbaba tarafından kardeş olan bireylerin çocukları arasında yapılan evliliklerdir. Bu tür evliliklerde de genetik hastalık riski artmaktadır, ancak 1. derece akraba evliliğine göre daha düşüktür.
• Daha Uzak Dereceler: 3. derece ve daha uzak akrabalık ilişkileri (örneğin, ikinci kuzenler) de akraba evliliği olarak kabul edilir. Bu tür ilişkilerde genetik riskler daha azdır, ancak yine de dikkat edilmesi gereken noktalar vardır.

Türkiye’de Akraba Evliliği

Türkiye’de akraba evliliği oranı, bölgelere göre değişiklik göstermektedir. Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde akraba evlilikleri daha yaygındır. Mardin, Şanlıurfa ve Diyarbakır gibi illerde bu oran %20’nin üzerinde iken, batı illerinde bu oran %2 civarındadır.

Sağlık Üzerindeki Etkiler

Akraba evliliklerinin sağlık üzerindeki etkileri oldukça ciddidir. Genetik hastalıkların ortaya çıkma riski, akrabalık derecesi ile doğru orantılı olarak artmaktadır. Örneğin, 1. derece akraba evliliği yapan çiftlerde doğacak çocukların %25’inin kalıtsal bir hastalığa sahip olma riski bulunmaktadır. Bu nedenle genetik danışmanlık hizmetleri, özellikle akraba evliliği yapmayı düşünen çiftler için önem taşımaktadır.

Sonuç; Akraba evliliği konusu, Türkiye’de kültürel ve sosyal bir olgu olmanın yanı sıra sağlık açısından da önemli bir meseledir. Akrabalık derecelerinin bilinmesi ve bu konuda farkındalık oluşturulması, toplum sağlığını korumak için gereklidir. Genetik danışmanlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması ve eğitim programları ile bireylerin bilinçlendirilmesi, akraba evliliği ile ilgili risklerin azaltılmasına yardımcı olabilir.

Akraba evliliği sonucu oluşan hastalıklar

Akraba evliliği, bireyler arasında kan bağı bulunan kişilerin evlenmesi durumunu ifade eder ve bu tür evlilikler, genetik hastalıkların ortaya çıkma riskini artıran önemli bir faktördür. Türkiye gibi birçok toplumda yaygın olan akraba evlilikleri, özellikle 1. derece akrabalık ilişkilerinde sağlık açısından ciddi riskler taşımaktadır.

Akraba Evliliği ve Genetik Hastalıklar

Akraba evlilikleri, genetik hastalıkların yaygınlığını artırdığı için tıbbi açıdan büyük bir endişe kaynağıdır. Bu durumun temel nedeni, akraba bireylerin benzer genetik yapıya sahip olmalarıdır. Özellikle otozomal resesif hastalıklar, bu tür evliliklerde daha sık görülmektedir. Otozomal resesif hastalıklarda, her iki ebeveynin aynı bozuk geni taşıması durumunda çocukta hastalığın ortaya çıkma riski %25’tir.

Yaygın Görülen Hastalıklar

Akraba evliliği sonucu oluşan bazı yaygın genetik hastalıklar şunlardır:

• Talasemi (Akdeniz Anemisi): Özellikle Akdeniz bölgesinde sık görülen bu hastalık, kan hücrelerinin normalden daha az hemoglobin üretmesine neden olur. Akraba evlilikleri ile taşıyıcılık oranı artar.
• Fenilketonüri: Bu metabolik hastalık, vücudun fenilalanin adlı amino asidi işleyememesi sonucu ortaya çıkar. Erken teşhis edilmediğinde zihinsel engelliliğe yol açabilir.
• Spina Bifida: Doğum sırasında omurga ve omurilikte oluşan bir kusurdur. Akraba evliliği ile risk faktörleri artmaktadır.
• Zeka Geriliği: Akraba evliliği yapan çiftlerde zeka geriliği olan çocuk sahibi olma olasılığı, toplum genelinden üç kat daha fazla görülmektedir.

Sağlık Riskleri

Akraba evliliklerinin doğurduğu sağlık riskleri sadece kalıtsal hastalıklarla sınırlı değildir. Ayrıca aşağıdaki durumlarla da ilişkilidir:

• Düşük ve Ölü Doğum: Akraba evliliği ile düşük riski %10,55’e kadar çıkarken, ölü doğum riski de %2,14’e yükselmektedir.
• Doğumsal Anomaliler: Akraba evliliklerinde doğumsal kusurlu bebek doğma riski %2-3 oranında artmaktadır.

Genetik Danışmanlık

Akraba evliliği yapmayı düşünen bireylerin genetik danışmanlık alması önerilmektedir. Genetik danışmanlık, ailede var olan kalıtsal hastalıkların belirlenmesi ve bu hastalıkların çocuklara aktarılma riskinin değerlendirilmesi açısından kritik öneme sahiptir. Bu süreçte aile hikayesinin çıkarılması ve gerekli testlerin yapılması, sağlıklı nesillerin doğmasına yardımcı olabilir.

Akraba evliliği, Türkiye’de hala yaygın bir uygulama olmakla birlikte, beraberinde getirdiği sağlık riskleri nedeniyle dikkatle ele alınması gereken bir konudur. Eğitim ve farkındalık artırıcı çalışmalar ile akraba evliliklerinin olumsuz etkilerinin azaltılması hedeflenmelidir. Genetik danışmanlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması, bu konuda atılacak en önemli adımlardan biridir.