SVO Nedir? Serebrovasküler Olayların Anlamı

SVO, “Serebrovasküler Olay” anlamına gelir ve beyin damarlarına bağlı olarak gelişen çeşitli sağlık sorunlarını ifade eder. Beyin kan akışının kesilmesi veya azalması sonucu ortaya çıkan bu durum, inme, geçici iskemik ataklar (TIA) ve beyin kanamalarını kapsar. SVO, dünya genelinde önemli bir sağlık sorunu olarak kabul edilmektedir.

• Beyin trombozu – beynin kan dolaşımında oluşan leke pıhtı / plakası
• Serebral emboli – kan akışı vücudun başka bir yerinden gelen pıhtı veya hava kabarcısı tarafından engellenir
• Beyin kanaması – rüptüre olmuş bir kan damlasından kandan kaçma

SVO Nedir? VİDEO

SVO’nun Belirtileri

SVO’nun belirtileri, olayın türüne ve etkilenen beyin bölgesine göre değişiklik gösterir. Genel olarak gözlemlenen belirtiler şunlardır:

• Ani güçsüzlük veya uyuşma: Özellikle vücudun bir tarafında.
• Konuşma güçlüğü: Kelimeleri bulmada zorluk veya konuşmanın anlaşılmaz hale gelmesi.
• Yüzde asimetri: Yüzün bir tarafının sarkması.
• Dengesizlik: Yürüyüşte zorluk veya düşme riski.
• Çift görme veya görme kaybı: Görme alanında kayıplar.

Bu belirtiler görüldüğünde derhal tıbbi yardım alınması gerekmektedir.

SVO Tedavisi

SVO tedavisi, olayın türüne göre değişiklik gösterir. İskemik inme durumunda, pıhtı eritici tedavi (trombolitik tedavi) uygulanabilir. Bu tedavi, inmenin başlangıcından itibaren ilk 4.5 saat içinde yapılmalıdır. Hemorajik inme durumunda ise kanamanın kontrol altına alınması ve gerekirse cerrahi müdahale gerekebilir.

SVO Komplikasyonları

SVO’nun tedavi edilmemesi durumunda çeşitli komplikasyonlar ortaya çıkabilir:

• Beyin ödemi: Beyinde sıvı birikmesi.
• Hemorajik dönüşüm: İskemik inmenin kanamaya dönüşmesi.
• Aspirasyon pnömonisi: Yutma güçlüğü nedeniyle akciğerlere yiyecek veya sıvı kaçması.
• Konvülsiyonlar: Nöbet geçirme durumu.

Bu komplikasyonlar, hastanın genel sağlık durumunu ciddi şekilde etkileyebilir.

SVH ve SVO Arasındaki Fark

SVH (Serebrovasküler Hastalık) ve SVO arasındaki temel fark, SVH’nin daha geniş bir kavram olmasıdır. Serebrovasküler Hastalık, beyin damarlarıyla ilgili tüm hastalıkları kapsarken; SVO, belirli olayları (inme gibi) ifade eder. Yani SVO, SVH‘nin bir parçasıdır.

SVO Açılımı Nedir?

SVO’nun açılımı “Serebrovasküler Olay”dır. Bu terim, beyin damarlarının işlev bozukluğu sonucu meydana gelen olayları tanımlar ve genellikle acil durumlar için kullanılır.

SVO Acil Yaklaşım

HİKAYE VE FİZİK MUAYENE

İnmenin altında yatan nedenleri ve lezyonun lokalizasyonunu aydınlatmaya yönelik olmalıdır.

Geçmiş tıbbi öyküde risk faktörlerine odaklanılmalıdır

Hikaye-Risk Faktörleri:

• Yaş „ Irk „ Cinsiyet „ Etnik yapı „ Orak hücreli anemi „ Fibromusküler displazi
• HT „ Kalp hastalıkları AF,MS,Kapak hastalıkları „ DM „ TİA „ Karotit stenozu „ Yaşam tarzı Š Aşırı Alkol, Sigara, Obesite….. „ Migren öyküsü „ OKS kullanımı „ Hiperkolestorolemi

İnmeli hastaların hikayelerinde genellikle ani ve hızlı bir şeklide fokal nörolojik semptomların başladığı yer alır.

• Semptomlar: „ Ani; Embolik veya Hemorajik inme „ Dalgalı bir seyir (azalan veya artan);

Trombotik veya hipoperfüzyon inme

HASTALARIN ÇOĞU UYANIKTIR.

Buna karşın majör hemisferik infaktlarda, basiller arter tıkanmaları ve beyin sapının kompresyonuna neden olan ödemli serebellar infaktlarda şuur düzeyinde azalmalar olabilir.

BAŞ AĞRISI çoğunlukla hemoraji ile birliktedir fakat iskemik inmeli hastalarında %10-20’sinde bulunabilir. BULANTI VE KUSMA beyin sapı ve serebellumdaki inmelerde meydana gelir.

Demografik özellikler ve geçmiş tıbbi öykü inmenin etiolojisini aydınlatmakta faydalıdır.

• Hikayesinde HT, KAH ve DM bulanan bir hastada; aterosklerotik hastalık veya damar trombozisi

• AF, kapak replasmanı veya geçirilmiş MI’ın varlığında ise; infakt kardioembolik kaynaklı olarak düşünülmelidir.

Olayın başlangıç zamanı — Trombolitik tedavi şansı

Havayolu, solunum ve dolaşım (ABC) kontrolü

Vital bulgulardan başlanarak tüm sistemler gözden geçirilmesi İnmeli hastaların durumu hızla bozulabileceğinden tekrarlanan muayeneler

!!! DİKKAT: İskemik inme çok büyük boyutlarda olmadıktan sonra havayolu ile ilgili bir problem ortaya çıkarmazken, ISK veya SAK’ta havayolunu ve solunumu korumak için sıklıkla müdahale etmek gerekebilir. 

ATEŞ beyindeki metabolik talebin artmasına, nörotransmitterlerin salınımına ve serbest oksijen radikallerinin olu şumuna neden oldu ğundan nörolojik tablonun kötüle şmesine yol açar.

Eğer ATEŞ varsa bunun kaynağı tespit edilmelidir.

Enfeksiyon??? Enfeksiyon hastanın durumunu kötüleştirebildiği gibi inmenin bir komplikasyonu olarakta karşımıza çıkabilmekte.

Cilt; Emboli bulguları veya kanama bozukluğu ???

Göz dibi; Papil ödemi, preretinal kanama ve hipertansif retinopati delilleri bakımından ???

Kalp; Hikayesinde kalp hastalığı varsa Ekstremiteler; Kan basıncı ve nabızlardaki eşitsizlik durumunda aort diseksiyonunu yönünden muayene edilmelidirler

Hedef beyindeki lezyonun lokalizasyonunu tespit etmek ve diğer nörolojik hastalıkları dışlamaktır.

NIH Stroke skalasında nörolojik muayene kendi içinde altı bölüme ayrılmakta;

Şuur düzeyi, görmenin değerlendirilmesi, motor fonksiyonlar, duyu, serebellar fonksiyonlar ve kranial sinirler..

ACA : Frontal lob fonksiyonları, mental durum değişiklikleri, kontra lateral alt ekstremitede güçsüzlük. MCA: Kontralateral himiparezi, ipsilateral hemianopsi, lezyon yönüne sabit bakış. Güçsüzlük üst esktremite > alt esktremite

PCA: Görme ve düşünme bozuklukları

Vertebrobasiler : Kranial sinir, beyin sapı and serebellar bulgular.

Tüm hastalar için Acil Yaklaşımda

„ Kan şekeri

• Hemogram (platelet dahil)
• Serum elektrolitleri
• Böbrek fonksiyon testleri
• PT/INR
• aPTT
• Elektrokardiogram
• Beyin tomografisi

İnme tedavisi HASTANE ÖNCESİNDE BAŞLAYAN, HASTANEDE DEVAM EDEN VE EVDE SONLANAN bir süreçtir.

SVO Hastane öncesi bakım

• Endike olan hastalara oksijen desteği,
• Damar yolunun açılması,
• Kan glikoz değerinin ölçülmesi ve 
• Hipoglisemik hastalarda glikoz verilmesinden oluşur. 

Özellikle şuuru kapalı ve hava yolu tehlikede olan hastaların havayolu ve solunum yönünden desteklenmeleri mutlak gereklidir.

Hipoksinin ve nörolojik hasarın daha da kötüleşmesinin önlenmesi için akut iskemi süresince doku oksijenizasyonun devam ettirilmesi son derece önemlidir.

Hatta gerekli olan hastalara endotrakeal entübasyon uygulanmalıdır. 

ELEKTİF ENTÜBASYON; Oksijenizasyonun idamesine ilaveten kafa içi basıncının ve beyin ödeminın şiddetinin azaltılması da mümkün olacaktır.

Sonuç olarak hipoksik (kan gazı analizinde veya pulse oksimetrede SaO2’si %92’nin altında olan) hastalara oksijen desteğinin (2-4 lt/dak) sağlanması önerilmektedir.

Ancak hastada hipoksi yoksa oksijen desteği gerekli değildir.

• Damar yolu açılmalıdır. 
• Hastanede ise Eş zamanlı olarak hastalardan biyokimya, koagulasyon parametreleri ve hematolojik tetkikler için kan gönder
• Vitallere Bağlı olarak standart elektrolit solüsyonları verilmelidir.

ATEŞ VARSA; Bir taraftan ateş kaynağı araştırılırken diğer taraftan da ateşi 37.5 C derecenin üzerine çıkan hastalara antipiretikler başlanmalıdır.

EKG; Tüm inmeli hastalar çekilmelidir. Hastaların ilk değerlendirme süreçlerinde AF veya hayatı tehdit edici aritmisi olanlarda sürekli kardiyak monitorizasyon yapılmalıdır.

KAN BASINCI YÖNETİMİ

Hassas ve ihtilaflı bir konudur.

Genel görüş birliği;

• Sistolik kan basıncı >220 mmHg veya diastolik kan basıncı >120 mmHg olmadıkça antihiperansif ajanlardan kaçınılması yönündedir.
• Seçilecek ajanların kısa etki süreli olması ve serebral kan akımına etkisinin az olması istenilen özelliklerdir.
• Dil altı uygulanan NİFEDİPİN asla önerilmemektedir.

KAN BASINCI YÖNETİMİ

Hemorajik inmeli ve trombolitik adayı hastalarda;

• Sistolik kan basıncı <185 mmHg „ Diastolik kan basıncı <110mmHg’dan düşük olmalıdır.

Trombolitik yok?

SKB≤220 veya DKB ≤120 Gözlem SKB>220 veya DKB 121-140 Kaptopril (PO veya İM) Labetolol (İV) Urapidil (bolus ya da infüzyon) Konidin (İV veya deri altı) Nikardipin (infüzyon) DKB>140 Nitroprusid inüzyonu

Trombolitik var?

SKB>185 veya DKB>110 mmHg Kaptopril (PO veya İM) Labetolol (İV) Urapidil (bolus ya da infüzyon) Konidin (İV veya deri altı) Nikardipin (infüzyon) DKB>140 Nitroprusid inüzyonu 

Hipoglisemi ve hiperglisemi yalnızca inmeyi taklit etmekle kalmazlar aynı zamanda nöronal iskemiyi de artırırlar.

Hipoglisemi; Dekstroz Hiperglisemi; Kan şekeri <300 mg/dl’nin altında tutulmalıdır. Tedavide hem sıvı hem de insülin birlikte verilmelidir. 

ASPİRİN: Akut iskemik inmenin ilk 48 saatinde verilen aspirinin ölüm ve sakatlık oranını azalttığı görülmektedir

• Trombolitiklerle kullanımı kanama riskini çok artırmaktadır.
• Akut aspirin trombolitik verilmeyecek hastalara önerilmektedir

Akut dönemde inmeye sekonder ortaya çıkabilecek olan komplikasyonlara da hazırlıklı olmak gerekir.

• Beyin Ödemi
• Kibas ve Herniasyon
• Hemorajik Transformasyon
• Aspirasyon Pnömonisi
• Konvülsiyonlar